Kıbrıs’ın Durumu ve 1974 Darbesi

Kıbrıs, 1960 yılında bağımsızlık kazanmıştı, ancak adada yaşayan Türkler ve Yunanlar arasında etnik çatışmalar sürüyordu.

Adadaki Yunan nüfusu, özellikle Yunan Cunta rejimiyle yakın ilişkiler içinde olan EOKA-B (Kıbrıs Hellenistik Ulusal Kurtuluş Ordusu) grubu, adanın Yunanistan’a bağlanmasını savunuyordu. Bu istek, adada gerilimi arttırdı.

1974 yılında, Yunanistan’daki askeri cunta yönetimi, Kıbrıs’taki Başkan Makarios’a karşı darbe yapması sonucunda, adayı Yunanistan’a ilhak etmeyi amaçlayan Nikos Sampson’u Cumhurbaşkanı yapmıştır. Bu darbe, adada büyük bir kriz yaratmış ve Türkiye’nin tepkisini çekmiştir.

Türkiye’nin Tepkisi ve Müdahale

Türkiye, Kıbrıs’taki Türk halkını koruma hakkını, 1960 yılında imzalanan Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’na dayandırarak, Yunan darbesine karşı harekete geçmiştir.

Bu bağlamda, Türkiye, Kıbrıs’taki Türkler için güvenlik tehdidi oluşursa müdahale etme hakkına sahipti.

Bunun sonucunda, Türkiye, 20 Temmuz 1974 tarihinde, Kıbrıs’a yönelik “Barış Harekatı” adıyla bir askeri müdahale başlatmıştır.

Bu harekâtla birlikte, Türk Silahlı Kuvvetleri, adaya denizden ve havadan çıkarma yaparak, adanın kuzeyini işgal etmeye başlamıştır. Harekatın amacı ise, Kıbrıs’taki Türk nüfusunu korumak, EOKA-B’yi engellemek ve adada barışı sağlamak olarak açıklanmıştır.

Harekatın Aşamaları

(20 Temmuz 1974): Türkiye’nin müdahalesinin ilk aşamasında, Kıbrıs’ın güneydoğusunda bulunan kıyı bölgelerine Türk askerleri çıkarma yapmıştır. Türk ordusu, kısa sürede stratejik noktalara hakim olmuştur.

(14 Ağustos 1974): Türkiye, ikinci bir askeri harekât başlatmış ve adanın kuzeyine doğru daha geniş bir bölgeyi kontrol altına almıştır. Kıbrıs’ın büyük bir kısmı Türk birliklerinin denetimine girmiştir.

Sonuçları ve Etkileri

Adada Bölünme: Harekât sonucunda ada, fiilen ikiye bölünmüştür. Türkiye, adanın kuzeyinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni (KKTC) ilan etmiştir. Kuzeydeki bu devlet, yalnızca Türkiye tarafından tanınmaktadır. Güneyde ise, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin güney kısmı, Yunanlar ve Rumlar tarafından kontrol edilmektedir.

Uluslararası Tepkiler: Türkiye’nin müdahalesi, dünya çapında büyük bir tepkiyle karşılanmıştır. Birleşmiş Milletler, Türkiye’yi adadan çekilmeye çağırmış, ancak Türkiye bu çağrılara karşı çıkmıştır. Batılı Devletler Türkiye’nin harekâtını kınadı, ancak güvenlik endişelerini anladılar.

Mülteci Sorunu: Harekât sonrası, Kıbrıs’taki Türk ve Yunan nüfusu arasında büyük bir mülteci hareketi yaşanmıştır. Yunanlar ve Rumlar, Kuzey Kıbrıs’tan güneydeki bölgelere, Türkler ise Güney Kıbrıs’tan kuzeye göç etmiştir. Bu durum, adada uzun yıllar süren toplumsal ve ekonomik sorunlara yol açmıştır.

Kıbrıs Sorunu ve Sonucu

1974 Kıbrıs Barış Harekatı, adada kalıcı bölünmeye ve “Kıbrıs Sorunu”na yol açmıştır.

Adada, yıllarca süren müzakerelere rağmen bir çözüm sağlanamamış, 2004 yılında yapılan referandumda. Birleşmiş Milletler’in önerdiği çözüm planı (Annan Planı) reddedilmiştir. Bugün, hala fiilen iki ayrı bölgeye ayrılmış durumdadır: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Kıbrıs Cumhuriyeti.

Türkiye’nin ulusal güvenliği ve Kıbrıs’taki Türk nüfusunun korunması açısından önemli bir adım olmasına rağmen. Adadaki Rumlar ve uluslararası toplum açısından ise bir işgal olarak değerlendirilmiştir.

Kıbrıs’taki bölünmüşlük ve çözülmemiş sorunlar, adada yaşayanlar ve uluslararası ilişkiler için sorun oluşturuyor.